متاسفانه درحال‌حاضر اولین آسیب اجتماعی در کشور ما اعتیاد است و تاسف انگیزتر اینکه شواهد مبتنی بر مشاهدات متخصصین پیشگیری و درمان اعتیاد حاکی از آن است که سن شیوع اعتیاد بسیار پایین آمده و متاسفانه تعدادِ افرادی که درگیر اعتیاد در سنین پایین می‌شوند رو به افزایش است. ریزفاکتورهای خطر در سنین بین ۱۴ تا ۱۶ سالگی بیشتر است و افراد در این سنین بیشتر در معرض اعتیاد قرار می‌گیرند. ۱۴ سالگی سنی است که حس کنجکاوی، لذت‌جویی، استقلال و تاثیرپذیری زیاد از گروه همسالان آغاز می‌شود، نوجوان محیط‌های بیرون از منزل را تجربه می‌کند و در این میان، عدم آگاهی والدین و نوجوان باعث می‌شود که آنها بیشتر در معرض آسیب قرار داشته باشند.
پایین آمدن سن اعتیاد به بروز و شیوع اعتیاد در کشور بستگی دارد و هرفرد معتاد، چندین نفر را آلوده می‌کند. از بین رفتن حریم‌ها و استفاده بی‌رویه از فضای مجازی، تغییر در سبک والگوهای زندگی، رشد پر شتاب تحولات اجتماعی، از هم گسیختگی‌های عاطفی و افزایش طلاق‌های رسمی و غیررسمی، ترک تحصیل، کشیده شدن به سمت گروه‌های هم سن و سال و علاقه‌مندی به شرکت و انجام تجربیات ایشان، تغییر هنجارهای جامعه، از بین رفتن هنجارهای قدیمی، شفاف نبودن هنجارهای جدید و سر در گمی جوانان و... از جمله علل پایین آمدن سن شیوع اعتیاد است؛ اگر سن بروز اعتیاد را به تعویق بیندازیم، ممکن است اصلا فرد هیچگاه درگیر اعتیاد نشود، پس مهم است که فرد به سلامت از این دوره گذر کند.
برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی از سال ۱۳۸۰آغاز شده و در حوزه‌های شهری و روستایی ادامه دارد. یکی از این برنامه‌ها "طرح پازک" به معنی پیشگیری از اعتیاد زنان و کودکان است. به‌همین منظور دوره‌های آموزشی برای زنان دارای همسر معتاد برگزار شد و در این دوره‌ها آموزش داده شد که این افراد چطور می‌توانند از خود و فرزندان‌شان در مقابل اعتیاد محافظت کنند. مادران باتوجه به سن فرزندان‌شان از آموزش‌های خاص و متنوعی بهره‌مند شدند. در سال گذشته این طرح در شهرستان‌های مشهد، سبزوار و کاشمر اجرا گردید.
طرح اجتماع محور پیشگیری از اعتیاد نیز در سال گذشته با هدف کاهش عوامل خطر و افزایش عوامل محافظت کننده در هفت شهرستان اجرا شد. ۱۸ پروژه شهری و روستایی به‌صورت محله محور مخصوصا در مناطق آسیب‌خیز برگزار و هزار و ۵۶۰ نفر خدمت گیرنده از این برنامه‌ها بهره‌مند شدند
کارزار رسانه‌ای پیشگیری از اعتیاد نیز با شعار «والد آگاه، فرزند ایمن» در اسفندماه سال گذشته آغاز و تا پایان فروردین ماه امسال اجرا شد. در این کارزار رسانه‌ای با عنوان اینکه «آیا دوست فرزندت را می‌شناسی» خانواده‌ها را نسبت به شیوع اعتیاد در میان نوجوانان حساس کردیم و آموزش‌های لازم به والدین ارائه شد. والدین همواره باید آگاهی داشته باشند که موثرترین فرد در سرنوشت فرزندان‌شان هستند و اصلی‌ترین عامل پایین آمدن سن اعتیاد، عدم وجود آگاهی و دانش پیشگیری در میان والدین و نوجوانان است.
طیف فعالیت‌ها و اقدامات بهزیستی در زمینه آگاه‌سازی، اطلاع‌رسانی و پیشگیری از اعتیاد در سنین پایین، بسیار گسترده و متنوع است ولی این سازمان در خصوص درمان اعتیاد در افراد زیر ۱۸ سال هیچگونه خدماتی ارائه نمی‌دهد.
خدمات درمان اعتیاد در افراد زیر ۱۸ سال را دانشگاه علوم پزشکی ارائه می‌دهد چراکه درمان در این سنین بسیار تخصصی است. در مشهد افراد زیر ۸ سال در بیمارستان دکتر شیخ و افراد بین سنین ۸ تا ۱۸ سال در بیمارستان ابن سینا جهت درمان پذیرش می‌شوند. یکی از شروط پذیرش افراد در کلینیک‌های درمان سرپایی یا مراکز اقامتی میان‌مدت شبانه‌روزی بهزیستی، این است که باید بالای ۱۸ سال سن داشته باشند. بنابراین بهزیستی در خصوص درمان اعتیاد در افراد زیر ۱۸ سال خدماتی ارائه نمی‌دهد اما در زمینه پیشگیری از اعتیاد همانطور که ذکر شد در این سنین فعالیت‌های بسیار گسترده‌ای دارد.
دکتر مسعود فیروزی
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی
نظر شما