به گزارش مشهد فوری، هرسال در زمان‌های منتهی به فصل سرما موضوع کارتن خواب‌ها به بحث داغ مطالبات رسانه‌ای تبدیل می‌شود چراکه گاهی شاهد مرگ و میر معتادان کارتن خوابی هستیم که قربانی بی‌تدبیری‌ها می‌شوند و مسئوولان از تلاش برای جمع آوری و ساماندهی‌هایی سخن می‌گویند که کمتر به نتیجه می‌رسد. به همین دلیل در میزگردی با حضور محمدحسین صالحی دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی و حمیدرضا پوریوسف مدیرکل سازمان بهزیستی خراسان رضوی به بررسی این مسئله پرداختیم تا شاید گره کور این ماجرا را پیدا کنیم.
پوریوسف: جمع‌آوری یکی از راه‌های ساماندهی است
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی به عنوان شروع کننده بحث با بیان اینکه موضوع حضور معتاد متجاهر و کارتن خواب نشان دهنده آسیب عمیق اجتماعی است، اظهار کرد: حضور این افراد باعث ایجاد ناامنی در بسیاری از مناطق شهری می‌شود که طبق بررسی‌های به عمل آمده توسط ناجا، به‌وجود آمدن جرایم خرد یکی از آن دست اتفاقات است و همچنین به علت جا و مکان نداشتن و حضور در بزرگراه‌ها مشکلاتی برای خود این افراد رخ می‌دهد که منجربه حوادث رانندگی و فوت آنها و آسیب‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی و بهداشتی می‌شود.
حمیدرضا پوریوسف با صحه گذاشتن بر لزوم جمع آوری این افراد، آن را همه کار ندانست و معقتد بود جمع آوری یکی از راه‌های ساماندهی است.
وی تصریح کرد: باید پدیده‌هایی که باعث کارتن خوابی می‌شوند و مسائلی که این موضوع در بخش‌های اجتماعی، امنیتی و بهداشتی به وجود می‌آورد را بررسی کنیم و سعی کنیم به جای پرداختن به معلول، به علت‌ها بپردازیم.
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی در ادامه اینطور توضیح داد: در ساماندهی معلول و علت‌های آسیب‌های اجتماعی، باید رویکردهای علمی مدنظر باشد و استفاده از تجارب علمی را مدنظر قرار داد.
صالحی: جمع آوری در تامین امنیت نقش مستقیم دارد
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی نیز بحث خود را اینطور آغاز کرد: در بحث معتادین متجاهر فاکتورهای مختلف را مورد بررسی قرار دادیم و به نتایج مهمی رسیدیم. در حوزه امنیتی آمارهای حدودی زندان‌های استان نشان داده در مقطعی که جمع آوری بیشتر انجام شده است ورودی جرایم خرد به زندان‌ها به شدت کاهش پیدا کرده است، همچنین در مقطعی که برای پرداخت هزینه به اردوگاه‌های ماده 16 بحران مالی داشتیم و جمع آوری معتادان کاهش پیدا کرده است؛ ورودی‌های جرائم خرد در زندان‌ها افزایش داشته است که به معنای نقش مستقیم جمع آوری در تامین امنیت است.
محمدحسین صالحی ادامه داد: در بخش دیگر موضوع احساس امنیت مطرح است، با وجود اینکه معتادین متجاهر عمدتا افرادی پرخطر نیستند اما در عین حال در هر نقطه‌ای که تعدادشان زیاد است مردم مطالبه داشتند که جمع آوری شوند چرا که احساسشان این بوده که فرزندشان را حتی نمی‌توانند برای خرید بفرستند و یا موضوعات دیگری از این جنس که در حوزه احساس امنیت مردم وجود دارد، پس علاوه بر بحث امنیت خود مقوله احساس امنیت هم مورد توجه است.
وی ادامه داد: در حوزه سلامت و بهداشت، دو جنبه وجود دارد؛ یک مورد خود این افراد و محل استقرار آنها مثل بیغوله‌ها، کانال‌ها و حاشیه شهر است که به لحاظ بهداشت مورد تایید نیست و جنبه دوم مصرف مواد مخدر مثل استفاده از سرنگ مشترک برای تزریق است که بسیار بیشتر خطر آفرین بوده و از طریق جمع آوری، می‌توان از این مسئله و آسیب‌های احتمالی جلوگیری کرد و همچنین در مسائل اقتصادی هم تاثیر گذار است چرا که اگر قرار باشد این افراد به زندان‌ها فرستاده شوند عملا هزینه آنها در زندان بیشتر از مراکز ماده 16 می‌شود.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی افزود: جمع آوری معتادان در بخش درمان تاثیر کمتری داشته و بخش عمده آنها دوباره بعد از رها سازی به چرخه کارتن خوابی و اعتیاد برمی‌گردند که البته جزو نکات ویژه است و تصمیم‌گیری‌های مهمی برای آنها اتفاق افتاده است.
صالحی با اشاره به اینکه کارهای مسکنی هم لازم است صورت بگیرد گفت: بعضی از واقعیت‌ها را نباید کتمان کرد هرسال هم در مواقع خاص مثل فصل زمستان مثل ایام تعطیلات نوروز بیان می‌شد که این افراد نباشند، فصل زمستان جمع شوند تا براثر سرما از بین نروند، در ایام تعطیلات نوروز هم به علت حضور زوار در شهر درخواست جمع‌آوری وجود دارد چرا که این مسئله مطالبه عمومی بود.
وی تصریح کرد: هرچند که ما خوشحال نیستیم بگوییم در حال ساخت مرکز برای معتادین متجاهر هستیم اما واقعیت‌های بیرون نشان می‌دهد که ما چاره‌ای جز اینکار نداریم، اگر قرار است این افراد درمان شوند یا آنهایی که درمان نمی‌شوند در محلی نگهداری شوند نیازمند تامین زیر ساخت است.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدرخراسان رضوی ادامه داد: تا سال 98 مجموعا در خراسان رضوی با 9 هزار نفر معتاد متجاهر، هزار و 800 نفر ظرفیت وجود داشت، آماده کردن زیرساخت هم زمان بر است اما در عین حال این کار شروع شد، ما از انتهای سال 98 قولش را داده بودیم، اما در دستورکار سال 99 قرار گرفت.
صالحی خاطرنشان کرد: اردوگاه حسن آباد با 3 هزار نفر ظرفیت نهایی، در فاز یک با 500 نفر که تا یک ماه آینده به بهره برداری می‌رسد و ظرفیت سه هزار نفره آن تا سال 1400 نیز نهایی می‌شود، مگر اینکه تامین اعتبار نشود ولی برنامه‌ای که ما پیش‌بینی کردیم برای آن موقع است.
وی گفت: اردوگاه حسن آباد با سه هزار نفر ظرفیت با مشارکت 40 درصدی شهرداری و مشارکت 60 درصدی شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر احداث می‌شود، در برزش آباد پروژه مشارکتی با ظرفیت هزار نفر انجام گرفته که با مشارکت سپاه امام رضا (ع) ساخته می‌شود، جمعا تاکنون چهار هزار نفر ظرفیت برای آینده درحال ساخت و ساز است.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی اظهار کرد: برای اولین بار در خراسان رضوی پنج مرکز در پنج منطقه استان پیش بینی کرده ایم و هر مرکز تا سقف 200 نفر ظرفیت دارد تا ظرفیت استان را هم به هزار نفر افزایش دهیم، در حال حاضر مرکز سبزوار شروع به کار کرده، مرکز نیشابور و تربت حیدریه تا دو ماه آینده به بهره برداری می‌رسد، قوچان تا پایان سال و تربت جام در سال آینده به بهره برداری می‌رسد.
صالحی با بیان اینکه به دنبال توسعه مراکز موجود هستیم تا در سال 1400 ظرفیت موجود را به دو هزار و 500 نفر برسانیم، گفت: حالا وقتی زیرساخت‌ها را مقایسه می‌کنیم بین سال 98 و قبل آن و از پایان 98 به بعد تا پایان 1400 عدد کاملا تغییر خواهد کرد زیرا رویکرد استان در همه دستگاه‌ها در حوزه مواد مخدر، در زیر ساخت‌ها خلاصه می‌شود.
وی اشاره کرد: در بحث جمع آوری، معذوریت‌های جدی برایمان به‌وجود آمد، منابع مالی دولت به شدت کاهش پیدا کرد اما حدود 3 هزار نفر جمع‌آوری انجام شده، مبلغی که باید برای آنها پرداخت شود غیر از قرنطینه و فقط مراکز ماده 16، نزدیک به 7.5 میلیارد تومان است، در همین مدت با وجود معذوریت مالی و اینکه گفته شد سیاست‌های ما زیر ساختی است اما کار روزمره را رها نکرده ایم.
پوریوسف: جمع‌آوری معتادان فقط مسکن است
در ادامه مدیرکل بهزیستی استان خراسان رضوی در خصوص مسکنی عمل کردن در حوزه جمع آوری کارتن خواب‌ها بیان کرد: ما از مسکن انتظار تسکین داریم، ما نباید از مسکن انتظار درمان داشته باشیم، ما در حال جمع آوری دو هزار و 500 نفر معتاد متجاهر از حاشیه شهر مشهد هستیم، برای این جمعیت قرار است برنامه ای در موضوع جمع آوری با کمک شهرداری و همه دستگاه‌های مربوط صورت بگیرد و هدف این است که در فصول سرد کارتن خوابی به خاطر سرما دچار آسیب نشود، حال از این اقدام نباید انتظار داشته باشیم که ما قرار است این معضل را حل کنیم این اقدام برای حل معضل نیست فقط برای تسکین است.
پوریوسف افزود: اینکه دوستانی در زمینه کارتن خوابی دغدغه مند هستند دچار اختلال برداشت می‌شوند و مسائلی را در زمینه حقوقی و اجتماعی دارند که دغدغه به جایی است اما این موضوع با واقعیت‌ها متفاوت است، با وجود اینکه ما باید به درمان فکر کنیم ولی چند معضل موجود است، اینکه یک معتاد متجاهر معتاد پرخطر است پس این افراد عادی نیستند.
وی دومین نکته موردنظر خود را اینگونه بیان کرد: این افراد اراده به تغییر رفتار و درمان نداشتند آنها مجبور شدند و به اجبار در مراکز تحت درمان قرار گرفتند، پس انگیزه تغییر اساسی بسیار کمتری نسبت به بقیه دارند و در نتیجه گروهی بسیار آسیب پذیر، آسیب دیده و بی‌انگیزه برای درمان هستند.
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی اضافه کرد: بیشتر این افراد، خانواده، مکانی برای زندگی و شغل ندارند بلکه عمیق ترین آسیب را در اعتیاد دارند، حال این موارد را کنار هم قرار دهیم و انتظار واقعی داشته باشیم؛ در برنامه‌های ما مطمئنا افراد تک رقمی هم بودند که درمان شدند و از چرخه آسیب کارتن خوابی خارج شدند و آن را موفقیت تلقی می‌کنیم. پس درمان، کار بسیار سخت و دشواری است و باید واقعی به مسئله نگاه کنیم.
پوریوسف خاطرنشان کرد: ما در فاز درمان کارهایی را با همکاری دیگر دستگاه‌ها انجام داده‌ایم تا ظرفیت را بالا ببریم، افرادی که به عنوان معتاد متجاهر در سال ۹۹ جمع آوری می‌شوند برای اینکه بتوانیم تغییرات بیشتری در آنها ایجاد کنیم یک سال نگهداری می‌شوند که قبلا سه ماه بود.
وی افزود: با توافق بین دستگاه‌ها سه میلیارد تومان اعتبار اختصاص داده شده است که در مرحله تفاهم نامه بوده و بناست در دو مرکز خلق آباد و اکبرآباد طبق مصوبه کمیته درمان هزینه شود، طرح جامع درمان با سامانه اعتیاد را در مراکز ماده 16 با اعتبارات شهرداری پایلوت و اجرا می‌کنیم، الگوی تی سی و الگوی اثربخش ثابت شده است که انشالله با اعتبارات اختصاص داده شده اقدامات موردنظر آنها با کارایی بهتر و تخصصی تر انجام می‌شود.
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی در خصوص صرف هزینه‌های بی‌شمار و بدون نتیجه در سال‌های گذشته توضیح داد: با هزینه هنگفت مخالفم، چون ما داریم هزینه مسکن پرداخت می‌کنیم، سال گذشته به هر نفر روز 17 تومن پرداخت می‌کردیم تا مرکز غذا و پوشاک و مایحتاج آنها را تهیه کند و در اختیارشان قرار دهند، هزینه هنگفت می‌شود چون حجم بزرگ است.
وی افزود: باتوجه به مولفه‌هایی که در مورد معتاد متجاهر، قرار است با هزینه 500 هزار تومان یک معتاد متجاهر را در مرکز نگهداری کرده و مرکز هم خدمات عالی بدهد و بعد بگوییم چرا درمان نشد، ما هزینه هنگفت کردیم ولی هزینه اساسی در این حوزه دریافت نکردیم و برای درمان اساسی هزینه پرداخت نکردیم.
به گفته پوریوسف، درمان بیماری، هم مسکّن و هم درمان اساسی می‌طلبد، مسکّن را به حکم ضرورت اجتماعی باید انجام داد و درمان پایه نیز همزمان درحال انجام است، اما امکان دارد درمان‌پایه دیر اثربخش و مسکّن زود اثربخش باشد، باید زیرساخت‌ها فراهم شود و از طرفی هرکدام نیاز به اعتبارات مشخص جاری دارد، همچنین باید مشخص شود که رویکرد قرار است به چه صورت باشد آیا فقط جمع آوری است یا قرار است درمان اتفاق بی‌افتد.
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی رویکرد زیرساختی و تخصصی خود را اینگونه تشریح کرد: در دو مرکز دولتی قرار است پروتکل تی سی انجام گیرد که یعنی ما نگاهمان درمان است و مسکنی فکر نمی‌کنیم، در مسکّن سه هزار فرد جمع آوری می‌شوند تا در جامعه حضور نداشته باشند که جمع کردن آنها خود دارای اثر است، اثر آن به سرعت انجام می‌شود، ولی به این راحتی نیست که آنها درمان شوند و از چرخه اعتیاد خارج شوند، هزینه و زمان لازم دارد و اثرش را هم دیر نشان خواهد داد.
پوریوسف افزود: برنامه‌های مختلفی را در حوزه درمان و سلامت پیش رو داشتیم ولی به‌وجود آمدن بیماری کرونا و همچنین موضوعات اقتصادی باعث شد تا برنامه ریزی‌ها تغییر کند و از طرفی مردم آنچنان که باید درک کنند؛ درک نکردند.
مدیرکل بهزیستی استان خراسان رضوی با بیان اینکه در قانون تعاریفی از معتاد متجاهر و متکدی بیان شده است و هر دو در عرض یکدیگر قرار گرفته، گفت: ممکن است در بحث تکدی‌گری افرادی باشند که متکدی هستند ولی معتاد نیستند که به نوعی در طول روز مشغول تکدی‌گری است و شب‌ها به مناطق حاشیه شهر رفته و آنجا در سرپناهی ماندگار شود که این را ما کارتن خواب تلقی می‌کنیم، از نظر ما اکثر افرادی که کارتن خواب هستند معتادند، مگر درصد کمی که تعدادشان پایین است، حالا از این دست کارتن خواب‌ها چند درصد تحصیل کرده هستند که فعلا اطلاعات خاصی ندارم.
صالحی: 8درصد معتادان متجار بانوان هستند
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی با بیان اینکه حدود 8 درصد از جمع‌آوری‌هایی که صورت گرفته از این ۹هزار نفر بانوان هستند، بیان کرد: به علت اینکه مقداری حساسیت برای خانم‌ها بیشتر است تنها مرکز ما با ظرفیت حدود 250 نفر تا امسال و همچنین طبق جمع آوری‌های صورت گرفته درصد زنان کارتن خواب به بیش از 10 درصد می‌رسد ولی به تعداد کل آنها در استان همان 8 درصد است.
پوریوسف: فضاسازی که نسبت به مراکز ماده 16 رخ می‌دهد صحت ندارد
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی با بیان اینکه معتاد یک انسان آزاده است و قاعدتا وقتی یک انسان را می‌خواهید مجبور به حضور در فضای بسته کنید ممکن است راضی نباشد، بیان کرد: برای جمع آوری معتادان متجاهر باید حتما حکم قضایی داشته باشیم، و از طرفی وقتی وارد مرکز شود امکان خروج ندارد، ما داریم یک فردی را از جامعه باز وارد فضای بسته می‌کنیم و همین موضوع باعث ناراحتی می‌شود.
پوریوسف گفت: اینکه در اخبار گفته می‌شود در این مراکز اتفاقاتی رخ می‌دهد اصلا صحت ندارد، معتادی که مواد صنعتی استفاده می‌کند وقتی وارد مرکز می‌شود و قرار است به جای آن از متادن استفاده کند ممکن است به هیچ عنوان راضی نباشد.
وی افزود: مراکز قرنطینه‌ای که شهرداری در اختیار ما قرار داده، دارای تخت‌ها و تجهیزات مناسب، فضای خوب و دارای تاییدیه بهداشت است، بسیاری از معتادها به خاطر محبوس شدن و جلوگیری از مصرف مواد صنعتی و همچنین نبود امکان خروج، ناراضی و ناراحت می‌شوند و اینکه گفته می‌شود به خاطر رفتار ناشایست است کلا قبول ندارم، مقام قضایی با مرکزی که ضرب و شتم انجام دهند برخورد شدیدی خواهد کرد و از طرفی کارشناسان بهداشت از مراکز بازدید می‌کنند و اگر مشکل بهداشتی وجود داشته باشد مرکز از رده خارج می‌شود، ما از بازدید مراکز قرنطینه و ماده 16 استقبال می‌کنیم.
صالحی : مراکز ماده 16 ، مرکز شبه زندان است
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه مشکلات عدیده‌ای که اشاره می‌شود مربوط به گرم خانه‌ها و نه مراکز ماده 16 است، گفت: تصور آنها این است که این گرم خانه‌ها مراکز ماده 16 است زیرا این مراکز به دلخواه آنها نیست، مرکز ماده 16 مرکز شبه زندان است که بدون دستور مقام قضایی پذیرش ندارند، این افراد در فضای جامعه به صورت آزاد زندگی می‌کنند ولی همین که وارد مراکز شدند دیگر آزاد نیستند و نمی‌توانند از آن محل خارج شوند، حالا چون آزادی آنها سلب می‌شود حتی اگر بهترین خدمات را بدهند تمایل ورود به این مراکز را ندارند.
صالحی افزود: مطمئنا بعداز بازدید از مراکز نگاه شما نسبت به آنها و حواشی پشت سر عوض خواهد شد، ما منکر تخلف صورت گرفته در مراکز نیستیم، از طرفی یک نفر در مرکزی که مصرف کننده مواد صنعتی بوده از درخواست‌ها تمکین نمی‌کند و مرکز را به هم می‌ریزد این طبیعی است که شخص را بگیرند و با پروتکل خاص در محلی انحصارش کنند همین موضوع توسط معتادین در مراجعاتی که صورت می‌گیرد بیان می‌شود، اگر جایی تخلفی هم صورت گرفته قبول است اما ما با نظارت جلوی آن را گرفته ایم و در مراکز به هیچ عنوان اجازه تخلف نمی‌دهیم.
صالحی : ریشه کن کردن معضل کارتن خوابی بلفی بیش نیست
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی با بیان اینکه رسانه‌ها باید به دلیل داشتن فضا و ابزار مناسب امنیت روانی در جامعه ایجاد کنند گفت: ما باید پاسخ سوالاتی را بدهیم که در رابطه با آن کاری نکرده ایم، بخش‌هایی که در حال فعالیت عمرانی هستند را ببینند، ما نمی‌توانیم با واقعیت‌های بیرون جامعه فاصله بگیریم، 9 هزار معتاد متجاهر وجود دارد، بعضی وقت‌ها دچار بحران خبری می‌شویم، در یک برهه جوی در جامعه ایجاد می‌شود و این موارد را به سمت بعضی از دستگاه‌ها سوق می‌دهد، نوع مواجهه رسانه‌ها در زمانی که کارها در حال انجام است باید برعکس باشد یعنی شما باید برای افکار عمومی اطلاع رسانی کنید که چه اتفاقی درحال رخ دادن است.
وی افزود: در بحث درمان معتادین متجاهر هرکسی ادعا کند که این مشکل را در کلان و خرد می‌تواند ریشه‌کن کند؛ بلفی بیش نیست، ولی می‌شود ادعا کرد که ما داریم ساماندهی و کاهش می‌دهیم این شدنی است و واقعا درحال فعالیت در این مسیر هستیم.
صالحی خاطرنشان کرد: به جرات می‌گویم در بحث ظرفیت سازی اتفاقات ویژه‌ای در حال رخ دادن است که می‌توان گفت در کشور نمونه است، در بحث درمان ایراد ما در استان رویکرد جمع آوری بود زیرا وقتی هزار و ۸۰۰ تخت موجود داریم و سه هزار و ۲۰۰ نفر را جمع می‌کنیم و همه هم محکم پشت آن هستند معنایش این است که در سه هزار و ۲۰چ نفر نمی‌توان درمان انجام داد زیرا پروسه درمان اعتیاد پیچیده است.
وی اشاره کرد: انتظار افکار عمومی نسبت به وارد شدن دوباره افراد به چرخه کارتن خوابی کاملا درست است، رویکرد امسال این است تا در کنار انجام کارهای جمع آوری تغییر رویه درمان هم داشته باشیم، در دو حوزه تغییر شروع شده که یکی روش تی سی بوده و اعلام کردند در درمان اثرگذار است، ما هم پذیرفته‌ایم و در دو مرکز اکبرآباد و خلق آباد پایلوت کردیم تا اجرا شود.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی یادآور شد: بحث دوم موضوع خروج آنها در بحث صیانت از افراد مطرح شده است که در واقع حمایت اجتماعی موضوعیت پیدا کرده است، خانه‌های حمایت را امسال مطرح کرده ایم که برای انجام آن باید بخش غیر دولتی پای کار بیاید تا به نتیجه مطلوب برسیم.
مردی از خویش برون آید و کاری بکند!
مباحث بسیاری حول محور کارتن خوابی و معتادان متجاهر گفته شد از کمبودها و زیرساخت‌هایی که هنوز مناسب سازی نشده است تا درمان‌های مسکنی که علاج این حجم از درد نیست. به همین دلیل است که دبیر شورای هماهنگی با مواد مخدر خراسان رضوی می‌گوید علاج و ریشه کنی این مسئله بلوفی بیش نیست بنابراین باید در سال‌های آتی هم شاهد مرگ کارتن خواب‌های معتاد در گوشه و کنار بیغوله‌های شهر باشیم تا «مردی از خویش برون آید و کاری بکند»... .
نظر شما