به گزارش خبرنگار ما، دکتر حمیدرضا پوریوسف در پاسخ به سؤال «آیا جمعآوری کارتنخوابها اصولا کار درستی است» گفت: موضوع کارتنخوابها چند جنبهی مختلف دارد. اساسا وجود این افراد در سطح جامعه، مشکلات زیادی درست میکند که برای کاستن از این مشکلات، جمعآوری و ساماندهی آنها ضرورت دارد.
وی افزود: وجود این افراد در معابر و در سطح شهر، علاوه بر اینکه در محل زندگی خانوادهها و مردم یک محله، مشکلات و دشواریهایی ایجاد میکند باعث شیوع و بروز جرایم خرد میشود بنا بر این وجود این افراد برای جامعه، مشکلساز است.
وی ادامه داد: همچنین این افراد ممکن است به خاطر وضعیت نامناسبی که از نظر هوشیاری، وضع ظاهری، سلامت جسمی و روانی و سایر موارد دارند دچار حادثه شوند و منشأ آسیبهای اجتماعی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی بشوند. لذا جمعآوری و ساماندهی این گروه از معتادان، یک ضرورت زندگی اجتماعی است.
باید به ریشهها و علتها بپردازیم
دکتر پوریوسف گفت: به جای اینکه به ظاهر مسئلهی جمعآوری معتادان متجاهر بپردازیم باید به اصل مطلب یعنی به ریشهها و فاکتورهای ایجاد پدیدهی کارتنخوابی بپردازیم و به جای توجه به معلولها باید به علتها توجه کنیم.
دکتر پوریوسف گفت: در نهایت، در بحث ساماندهی هم باید رویکرد علمی داشته باشیم و فرایند برنامهریزی شده و معینی را دنبال کنیم تا به نتیجه برسیم.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی نیز در پاسخ به این سؤال گفت: پاسخ سؤآل شما مثبت است. زیرا در مقاطعی که اقدام به جمعآوری این گروه میشود جرایم خرد کاهش مییابد که نشان میدهد اینها منشأ بخشی از جرایم خرد هستند. نکته دوم این است که علیرغم اینکه اینها مجرمین خطرناک به حساب نمیآیند معالوصف، مردم، مطالبهی جمعآوری اینها را دارند به جهت اینکه اینها باعث بر هم خوردن نظم محیطی و ایجاد احساس عدم امنیت در سطح جامعه میشوند.
حسین صالحی افزود: اگر قرار باشد اینها به زندان متنقل شوند به خاطر آسیبهای جانبی، مصرف مواد خطرآفرین، سرنگ مشترک و آثار و جوانب بهداشتی و محیطی، نگهداری و بازپروری آنها در زندان سختتر از مراکز درمانی است.
از 1800 نفر به 7500 نفر رسیدهایم
پرسش دیگر اخبار مشهد این بود: «به نظر میرسد جمعآوری کارتنخوابها مقطعی و فصلی است. یعنی در فصل سرد، یک باره گسترش مییابد و با گرم شدن هوا، بار دیگر اینها رها میشوند. احساس مردم این است که این کار، یک برنامهی هدفمند نیست و یک جور حالت مسکن دارد. آیا این برداشت درست است؟
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی در پاسخ به این پرسش گفت: ما برای تحلیل و بررسی این موضوع، یک آسیبشناسی اساسی انجام دادیم و بخصوص، روشها و زمینهها را بررسی کردیم. میدیدیم که هر سال در تعطیلات نوروز و در فصل زمستان، این مسئله اوج میگیرد و دوباره فروکش میکند و در هر کدام از این مقاطع، دلیل خود را داشت.
صالحی گفت: برای رفع این مشکل و پرداختن مستمر به این موضوع، لازم بود تا زیرساختهای لازم ایجاد شود. با وجود 9 هزار معتاد متجاهر در سطح استان، ما فقط زمینه و زیرساخت برای درمان و نگهداری 1800 نفر داشتیم. لازم بود که این شرایط تغییر کند. ایجاد زیرساخت، زمانبر است و نمیتوان دفعتا یک زیرساخت بزرگ ایجاد کرد. با همکاری و همراهی دستگاههای مختلف، مراکز را افزایش دادهایم. اردوگاه حسنآباد را با همکاری شهرداری و شورای هماهنگی ایجاد کردیم که ظرفیت نهایی آن سه هزار نفر خواهد بود و در ظرفیت اولیه، 500 نفر در نظر گرفتهایم که امسال بهرهبرداری میشود.
وی ادامه داد: اردوگاه برزشآباد نیز با یکهزار نفر گنجایش، با محوریت سپاه و با همکاری شهرداری و ستاد هماهنگی، احداث میشود. همچنین مراکز شهرستانی و منطقهای برای اولینبار در کشور در استان ما کلید خورده و با یکهزار نفر گنجایش با مشارکت دولت و خیرین ایجاد میشود که نخستین مورد آن در سبزوار راهاندازی شده و در نیشابور و تربت، ظرف دو ماه آینده و در شهرستان قوجان هم تا پایان سال احداث خواهد شد و فقط تربت جام ممکن است برای سال آینده برنامهریزی شود.
صالحی گفت: مراکز موجود و در دست احداث، در سال 1400 ظرفیت را تا 7500 نفر خواهد رساند که یک ظرفیت قابل قبول خواهد بود و همهی دستگاههای عضو شورای هماهنگی در این موضوع، همکاری داشتهاند.
منابع دولت کاهش یافته؛ 7.5 میلیارد بدهی داریم
وی ادامه داد: از طرفی، منابع مالی دولت برای جمعآوری کاهش یافته و تا همین امروز شورای هماهنگی 7.5 میلیارد تومان غیر از بحث قرنطینه، بدهکار هستیم که باید بپردازیم. این کاهش منابع، هم مانع بزرگی بر سر راه جمعآوری و ساماندهی است که امیدواریم مرتفع شود.
دکتر پوریوسف هم در این زمینه گفت: شما از مسکن، انتظار تسکین دارید و انتظار درمان ندارید. همانطور که شما گفتید این بخش از کار، حالت مسکن دارد و برای آرام کردن شرایط انجام میشود. اما درمان و مراحل پس از درمان، بعد از این قرار میگیرند. در بهزیستی یا شورای هماهنگی، هیچکس فکر نمیکند که با آوردن اینها به مراکز، کار درمان تمام میشود. این اشتباه است. این تازه اول کار است.
مدیر کل بهزیستی خراسان رضوی اضافه کرد:اگر بخواهیم این گروه را توصیف کنیم میگوییم اینها متجاهر و پرخطر هستند و به لحاظ بهداشتی و اجتماعی، مشکلات زیادی ایجاد میکنند. همجنین ارادهای به درمان ندارند و انگیزهای هم برای درمان در آنها دیده نمیشود. غالبا خانواده ندارند و فاقد مکان زندگی و شغل هستند. بدیهی است که این افراد، منشأ آسیب و مشکلات اجتماعی هستند. اما درمان اینها بحث مفصلی است.
در پروسه جدید، معتاد را یک سال در مرکز نگه میداریم
وی خاطر نشان کرد: برخی میگویند چرا اینها درمان نشده، رها میشوند. البته چون تعداد اینها خیلی زیاد است عملکرد درمانی چندان قابل مشاهده نیست. در حالی که نجات یافتگان، حتی اگر تک رقمی هم باشند باز هم خیلی است چون درمان اینها بسیار سخت بوده و فرایندی طولانی دارد.
وی ادامه داد: به همین جهت، در فاز درمان، باید ظرفیت مراکز را بالا ببریم. در پروسهی جدید، تصمیم بر این است که یک سال در مراکز نگهداری شوند که مدت بیشتری تحت نظر باشند و به پروسهی آسیب بازگشت نکنند و درمان موفقتر باشد. در برنامهی جدید با سه میلیارد تومان اعتبار که با کمک شهرداری و ستاد انجام میشود قرار است در خلقآباد و اکبرآباد طرح جامع درمان را اجرا کنیم و الگوی درمانی، الگوی اجتماعمدار یا تیسی باشد که تجربهی موفقتری است.
خبرنگار اخبار مشهد سؤال کرد: با این پول هنگفتی که دارد هزینه میشود کی این فرایند به نتیجه میرسد؟ چه زمانی شاهد پایان این داستان خواهیم بود؟
دکتر پوریوسف گفت: کجا پول هنگفت هزینه شده است؟ در کل سال گذشته ما برای هر نفر 18 هزار تومان پرداخت داشتهایم. این پول همان مسکن است، نه پول درمان، ولی چون تعداد اینها زیاد است به نظر پول هنگفتی میآید. اگر قرار باشد کار درمان معتاد به نهایت برسد باید برای هر کدام، یک و نیم میلیون تومان هزینه شود. ولی اینکه با هزینهی 500 تومانی که در حال حاضر هزینه میشود آیا این کار به نتیجه میرسد؟ پاسخ ما این است که خیر.
مدیر کل بهزیستی خراسان رضوی ادامه داد: در پروسهی جدید، داریم به درمان اساسی فکر میکنیم، سمزدایی، حرفهآموزی، جایگزینی مصرف، کار روانشناسی و روانپزشکی، اشتغال و بازگشت به خانواده. این کار طولانی و بسیار زمانبر است و نیاز به اعتبارات زیادی دارد. البته این فرایند به اندازهی کار درمان کوتاه مدت، بازده چشمگیر و آماری ندارد اما کار اساسی و مطمئن است. اساسا خارج شدن از چرخهی اعتیاد، کاری دشوار و زمانبر است.
کرونا شرایط را بکلی تغییر داد
دکتر پوریوسف همچنین اضافه کرد: متأسفانه، شرایط کرونایی، اوضاع را بکلی دگرگون کرد و اکنون در پروسهای ناهموار حرکت میکنیم، فاکتورهای جدیدی وارد شده و شرایط را بدتر کردهاند.
اخبار مشهد: آیا همهی کارتنخوابها، معتاد هستند؟
دکتر پوریوسف: از نظر ما، کسی که مصرف کننده است، دچار آسیب شده و بیخانمان است این شخص، کارتنخواب است. یکسری افراد هم داریم که متکدی هستند ولی متکدیان معمولا خانه و زندگی دارند و شب به خانه برمیگردند. اما معتادان متجاهر هم ممکن است در کنار آسیبهای دیگر، تکدیگری هم بکنند، ولی مشخصهی اینها این است که خانه و زندگی ندارند و در خیابان و در ویرانهها میخوابند.
اخبار مشهد: درصد خانمها در این میان چقدر است؟ و آمار تحصیلات در بین آنها چگونه است؟
صالحی: بر اساس برآوردهای میدانی، حدود 8 درصد متجاهرین را خانمها تشکیل میدهند. اما به جهت اینکه حساسیت روی خانمها بیشتر است ممکن است جمعآوری بیشتر از بین خانمها باشد و تعداد آنها در مراکز بالاتر باشد ولی در کل این جمعیت، فراوانی خانمها بیش از 8 درصد نیست.
در مورد تحصیلکردهها هیچ بررسی آماری نداریم. ولی میدانیم که عمدتا افراد دستگیر شده، پیش از کارتنخوابی، دارای شغل و کار مشخص بودهاند.
اینکه در مراکز ما بدرفتاری باشد قبول نداریم
اخبار مشهد: برخی کارتنخوابها میگویند که ماندن در سرما و در شرایط بیخانمانی را به رفتن به مراکز ترجیح میدهند. و گفتهاند که از وضعیت مراکز میترسند. گویا به خاطر رفتارهایی بوده که در مراکز با آنها میشود. شما این را تأیید میکنید؟
دکتر پوریوسف: معتاد مثل هر فرد دیگری، به آزادی خودش اهمیت میدهد. طبیعی است که اگر فرد آزاد را بخواهید به اجبار به محیط محبوس و در بسته ببرید، راضی نیست. از طرفی، اینها در محیط بیرون مواد مخدر تهیه و مصرف میکنند و در مراکز ما، مواد مخدر وجود ندارد و طبیعی است که در نرسیدن مواد، دچار مشکلاتی میشوند. این شرایط را که کنار هم بگذارید، اینها از آمدن اجباری به مراکز، خوشحال نیستند و ناراحت میشوند. ولی در مقابل، ما در مرکز، حمام، غذای گرم، تخت و جای خواب، آموزش، برنامههای فرهنگی و حتی مواد جایگزین داریم که عمدتا متادون است. آیا این شرایط نسبت به خیابان و بیغولهها بهتر نیست؟ چرا. پس چرا ناراحت هستند؟ چون آزادی و اختیار آنها سلب میشود و نمیتوانند هر طور و هر جا دلشان خواست باشند و زندگیشان به همان شکل دلخواهشان باشد و دست به کارهای خلاف بزنند.
ولی اینکه در مراکز ما بدرفتاری و حوادث خلاف باشد، نه، ما این را قبول نداریم و هر چه هست، فضاسازی رسانهای است. اینکه این افراد از مراکز ما میترسند، این حقیقت ندارد. ولی طبیعی است که این افراد از برده شدن به مراکز اجباری، ناراحت باشند. اما برخوردهای مراکز ما به هیچعنوان بد نیست.
با متخلفین برخورد میشود
در حال حاضر 8 مرکز نگهداری اجباری در استان داریم که یکی از آنها در سبزوار و بقیه در مشهد است. اگر مرکزی با مددجویان، رفتار نادرستی داشته باشد برخورد میشود. اما مطمئن هستم که هیچگونه برخورد نا مناسب و سوء رفتار در جمعآوری و در قرنطینه صورت نمیگیرد و کارشناسان بهداشتی هم مراکز را چک میکنند.
اخبار مشهد: آیا میتوانیم مراکز را بازدید کنیم؟
دکتر پوریوسف: البته. ما از حضور رسانه در مراکز استقبال میکنیم و تأیید رسانهها بر عملکرد ما، به مردم اطمینان و آرامش میدهد.
اخبار مشهد: بر اساس آماری که اعلام کردید، حدود شش هزار نفر در مشهد کارتنخواب داریم. تکلیف این افراد و مردم تا احداث زیرساختها و تکمیل شرایط چیست؟
صالحی: این پرسش را باید سالهای قبل مطرح میکردید که با این ظرفیت محدود، تکلیف چیست؟ حالا که افزایش زیرساختها و امکانات شروع شده و همین امسال و سال اینده، تعدادی از آنها بهرهبرداری میشوند. ما تلاش میکنیم ضمن اینکه اصلا برای ما افتخار نیست که مراکز تازه درست کنیم. اما چه باید کرد که نمیتوانیم نسبت به وضعیت موجود بیتفاوت باشیم. ما در همین سال 99 حدود 800 نفر را جمعآوری کردهایم. و همین فرایند ادامه دارد.
یک مقدار از این داستان، بحران خبری است
متأسفانه باید بگویم که مقداری از این داستان به خاطر بحران خبری است. گاها یک مسئلهای به شکل نادرست مطرح میشود و یک دستگاه مورد هجمه قرار میگیرد. هجمه را باید به سمت دستگاهی ببرید که پاسخ نداشته باشد. ما پاسخ داریم و معتقدیم رویکرد و شرایط باید تغییر کند و در حال تغییر هستیم. این اتفاقی که افتاده، خیلی مهم است. انتظار ما از رسانه این است که به امنیت روانی جامعه کمک کند.
هر کس که ادعا کند میتواند موضوع معتادین متجاهر را ریشهکن کند، این یک دروغ و ادعا است. اما کاهش و ساماندهی انجام میدهیم و بر اساس آمار و ارقام، عملکرد ما در سطح کشور، نمونه است. تا حالا رویکرد استان، جمعآوری بود و همه هم پای کار ایستاده بودند. اما ما رویکرد را تغییر دادیم و فرایندی برای جمعآوری، ساماندهی و درمان تعریف کردیم که نتیجهی بهتری داشته باشد. به نظر ما داستان بعد از خروج معتاد از مراکز، مهمتر از داخل مراکز است.
اینکه گفته میشود معتادان از مراکز میترسند این مغلطه است. اینها منظورشان گرمخانهها بوده و بحث ما در مراکز ماده 16 است که فقط تحت نظر دستگاه قضایی پذیرش میکند. شرایط این مراکز، با زندگی کارتنخوابی، اصلا قابل قیاس نیست و ما هم به عنوان ناظر، اجازهی هیچ تخلفی را نمیدهیم.
نظر شما