به گفته‌ی کارشناس مسؤول برنامه بررسی شیوع علل آسیب های منجر به کم توانی (معلولیت) و ایجاد سامانه رصد معلولیت در سازمان بهزیستی کشور، فاز نخست این طرح در سال ۹۷ در سه استان از جمله خراسان رضوی اجرایی شده و در سال‌های ۹۸ و ۹۹ نیز تعداد دیگری از استان‌ها مورد پیمایش قرار گرفته‌اند.
شبنم جهانشاد که به همراه دکتر کیوان دواتگران، مشاور علمی طرح، برای رایزنی در خصوص پشتیبانی از نرم‌افزار بانک اطلاعاتی برنامه، به خراسان رضوی سفر کرده بودند در گفتگو با خبرنگار ما گفت: این طرح بر اساس تکلیف قانونی برنامه ششم توسعه کشور که بر عهده‌ی سازمان بهزیستی گذاشته شده بود تدوین و اجرایی گردید.
وی با بیان اینکه موضوع شیوع‌شناسی معلولیت، برای اولین‌بار در کشور اجرایی می‌شد و هیچ سابقه‌ی پیشینی نداشت گفت: بنا بر این ما باید اطلاعات مبنایی را تهیه می‌کردیم که در برخی استان‌ها از طریق دانشگاه‌های علوم پزشکی و در برخی دیگر از طریق سازمان آمار، پایه‌های خوشه‌ای را استخراج کردیم.
وی ادامه داد: به جهت اینکه معلولیت، مانند سایر فاکتورهای جمعیتی نیست و نیاز به دانش تخصصی دارد بنا بر این، نمی‌شد از سرشماری معمول نفوس و مسکن در کشور برای این امر بهره‌گیری کرد و خود سازمان آمار هم گفت به جهت اینکه این کار، یک سرشماری تخصصی است باید سازمان‌های تخصصی مربوطه وارد شوند و مبنای آمارگیری ما هم بانک‌های اطلاعاتی سازمان‌های تخصصی می‌باشد.
جهانشاد گفت: به این ترتیب، پرسشگران آموزش دیده در سال ۹۷ خوشه‌های جمعیتی تعیین شده در سه استان خوزستان، گلستان و خراسان رضوی را مورد پرسشگری قرار دادند و یک سری نتایج اولیه از این پرسشنامه‌ها استخراج شد که برای اطمینان، مورد بازبینی و بازپرسشگری قرار گرفت.
وی ادامه داد: پس از پرسشگری مجدد متوجه شدیم که نتایج تفاوتی با نتایج اولیه ندارد بنا براین نتیجه گرفتیم که کار آموزش و طراحی پرسشنامه و پرسشگری، درست انجام شده است.
وی ادامه داد: در ۹۸ و ۹۹ شش استان دیگر به طرح اضافه شدند و جمعیت‌های تعیین شده در این ۹ استان هم با همان شرایط استاندارد شده، مورد پرسشگری قرار گرفتند.
وی با بیان اینکه اکنون برای ارائه گزارش ۹ استان آمادگی داریم گفت: نتایج با همکاری مشاور علمی طرح مورد بررسی و تحلیل داخلی قرار گرفته و قرار است یک سازمان تخصصی آمارگر هم تحلیل مجدد روی نتایج داشته باشد.
کارشناس مسؤول برنامه شیوع‌شناسی معلولیت کشور با یادآوری اینکه در هر استان بین ۱۳ هزار و ۸۰۰ تا ۱۵ هزار نفر مورد پرسش قرار گرفته‌اند گفت: در مجموع ۱۰ استان حدود ۱۵۰ هزار نفر جمعیت حجم نمونه ما را تشکیل می‌دهند.
وی همچنین خاطر نشان کرد: نتایج طرح با مشاوران علمی و آماری مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است و آمادگی ارائه گزارش وجود دارد.
کارشناس مسؤول برنامه‌ی بررسی شیوع و علل آسیب های منجر به کم توانی (معلولیت) و ایجاد سامانه رصد معلولیت با تأکید بر ثبت رایانه‌ای اطلاعات در سامانه‌ی متمرکز گفت: تمام اطلاعات برنامه داخل یک سامانه که در ابتدا توسط بهزیستی خراسان رضوی طراحی و پیشنهاد شده بود ثبت و تکمیل شده و در حال رایزنی با مجموعه‌ی طراحی کننده‌ی نرم‌افزار برای توسعه‌ی آن در سطح کشور و همچنین پشتیبانی فنی آن هستیم و اعتبارات لازم برای این امر نیز اختصاص یافته است.
جهانشاد خاطر نشان کرد: پس از اعلام تحیلی نتایج اولیه، مقرر است هر سه سال یک بار اطلاعات موجود مورد رصد قرار گیرد که میزان افزایش، کاهش یا سایر تحولات این موضوع در سطح کشور روشن شود.
معاون دفتر پیشگیری از معلولیت‌های سازمان بهزیستی با بیان اینکه آمارگیری خانه به خانه برای معلولیت، نه ممکن و نه لازم است گفت: در هیچ جای دنیا، شیوع‌شناسی آسیب‌ها و معلولیت‌ها به صورت خانه به خانه انجام نمی‌شود و روش سرشماری این موارد، همان خوشه‌های جمعیتی است که با قوانین و ضوابط خاصی از کل جامعه انتخاب و مورد پرسش قرار می‌گیرند.
وی نام این طرح را «بررسی شیوع آسیب‌های منجر به ناتوانی» عنوان و تأکید کرد: اصطلاح آسیب در این برنامه، کلی است و تنها حوادث یا عوامل فیزیکی و عینی معلولیت را در بر نمی‌گیرد بلکه تمام عوامل اعم از محیطی، ژنتیکی، مادرزادی و دیگر علت‌ها مد نظر می‌باشد.
وی با یادآوری اینکه تا امروز ما تعداد افراد دارای ناتوانی یا معلولیت را فقط از روی مراجعین به سازمان یا نهادهای زیرمجموعه و تحت نظارت بهزیستی شناسایی می‌کرده‌ایم گفت: پس از اعلام عمومی نتایج تحلیلی این طرح که در آینده‌ی نزدیک صورت می‌گیرد می‌توانیم مبنایی داشته باشیم که ببینیم برنامه‌های پیشگیری بهزیستی در سال‌های آینده، چه تأثیری در وضعیت می‌گذارد و می‌توانیم بر مبنای این اطلاعات عملکرد گذشته را نیز تحلیل کنیم.
وی گفت: اساسا هدف این طرح، داشتن مبنایی برای برنامه‌ریزی جهت پیشگیری از معلولیت و پایه‌ای برای ارزیابی نتایج عملکرد پیشگیری بوده است.
جهانشاد گفت: پس از استقرار مبنای اطلاعات، می‌توانیم با رصدهای دوره‌ای، عملکرد بهزیستی و برنامه‌های پیشگیری از معلولیت‌ها و پیشگیری از آسیب‌ها را مورد ارزیابی دقیق قرار دهیم.
وی توضیح داد: برنامه ششم توسعه در شیوع‌شناسی دو بخش آسیب‌های اجتماعی و معلولیت‌ها را برای بهزیستی تکلیف کرده که دبیرخانه‌ی رصد آسیب‌های اجتماعی و معلولیت در معاونت پیشگیری سازمان تشکیل شده که دو بخش جداگانه را تشکیل می‌دهد که یکی از آنها همین طرح بررسی شیوع و علل آسیب های منجر به کم توانی (معلولیت) و ایجاد سامانه رصد معلولیت است.
وی در پایان تصریح کرد: به جهت اینکه موضوع فراوانی وجود معلولیت، حساسیت‌های خاص خود را دارد و بر حسب اینکه کدام فاکتورها را ملاک معلولیت یا ناتوانی بدانیم، مصادیق تفاوت آماری قابل ملاحظه‌ای دارد، به همین خاطر، در تحلیل و اعلام نتایج شیوع‌شناسی، شتابی وجود ندارد و با بردباری، کار را به پیش می‌بریم تا نتایج، مطمئن و مستند باشد و بتوانیم بر مبنای آن، برنامه‌ریزی درستی داشته باشیم.
شایان ذکر است شبنم جهانشاد، معاون دفتر پیشگیری از معلولیت‌های سازمان بهزیستی، کیوان دواتگران، مشاور علمی طرح شیوع شناسی معلولیت‌ها و ایجاد سامانه رصد و معاون پیشگیری بهزیستی خراسان رضوی از مراکز مثبت زندگی، طرح‌های غربالگری بینایی و شنوایی و همچنین غربالگری ژنتیک استان بازدید و با کارشناسان این برنامه‌ها در استان گفتگو کردند.
نظر شما