ایستاده با ویلچر

فکرش را بکنید در خیابان منتظر اتوبوس هستید که یکهو یک نفر پول به شما می‌دهد؛ به تصور اینکه گدا هستید. فکرش را بکنید یک پله ۲۰ سانتی‌متری که همه می‌توانند به راحتی از آن عبور کنند، برای شما مثل یک دیواری غیرقابل عبور باشد. فکرش را بکنید محل کار شما در طبقه دوم یک ساختمان باشد، اما شما آن کار را رها کنید چون هیچ آسانسوری در آن ساختمان وجود ندارد و شما هم نمی‌توانید هر روز نیم ساعت منتظر بمانید تا چند نفر پیدا شوند و شما را به طبقه دوم ببرند و... . همه این موارد که حتی تصورش هم برای من و شما سخت است، در زندگی بسیاری از افراد دارای معلولیت رخ می‌دهد. 

این افراد نیاز به ترحم و دلسوزی ما ندارند. آنها فقط می‌خواهند که به مثابه‌ انسان‌های عادی به آنها بنگریم و شرایط برای حضورشان در جامعه فراهم شود تا بتوانند مانند افراد دیگر به راحتی از فضاهای عمومی استفاده کنند، ادامه تحصیل دهند، شاغل شوند، تشکیل خانواده دهند و... ، اما متاسفانه همچنان محدودیت‌ها و تبعیض‌های بسیاری در مسیر زندگی افراد دارای معلولیت وجود دارد. در ادامه تجربیات و مشکلات دو نفر که دارای معلولیت جسمی-حرکتی هستند را می‌خوانید.

امکانات فضای عمومی برای معلولان استاندارد نیست

سیدمحسن میرجلالی، بازاریاب و مشاور در امور بازاریابی شبکه‌ای در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: من به واسطه شغلم از صبح زود تا حدود ساعت ۲۰ بیرون از منزل و در ارتباط با مردم و مجبور به استفاده از فضای عمومی هستم. در نتیجه سعی می‌کنم از محیط‌هایی استفاده کنم که مانعی نداشته باشد و یا مانع کمتری داشته باشد. یکی از مشکلات بزرگ جامعه معلولین این است که مسیر تردد در سطح شهر و امکاناتی که برای ما در نظر گرفته شده بسیار محدود است و استاندارد  نیست.

وی ادامه داد: اگر بخواهم به میزان استاندارد بودن این امکانات امتیاز دهم قطعا زیر یک درصد است و حتی همان یک درصد نیز گاهی قابل استفاده نیست؛ زیرا عوامل جانبی مثل ماشین‌ها یا موتورسیکلت‌ها که در مسیر ویلچر پارک می‌کنند مسیر را برای ما دسترس‌ناپذیر می‌سازند یا در مسیری که خالی است و برای افراد معلول در نظر گرفته شده مانع می‌گذارند؛ مثلا المان، پرده عزا یا آبنما می‌گذارند. بارها برایم پیش آمده که مثلا مجبور بودم از کنار آبنما عبور کنم و در عین حال مواظب باشم که در سطح شیب‌دار نیفتم و... . درکل فضای عمومی در مقایسه با سال‌های گذشته بهتر شده اما شرایط  هنوز ایدئال نیست و محدودیت‌های بسیاری همچنان وجود دارد.

این بازاریاب و مشاور در امور بازاریابی شبکه‌ای افزود: هنگام استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی مشکل زیادی داریم. در مترو فرهنگسازی شده و آنجا کارمندها از ما سوال می‌کنند که کجا می‌خواهیم برویم و بعد کمک می‌کنند و ما را به داخل واگن می‌برند و راهنمایی‌ می‌کنند ولی اتوبوس اینگونه نیست و راننده اگر تمایل نداشته باشد، هیچ کمکی نمی‌کند و گاهی وقت‌ها حتی رفتار توهین‌آمیزی نیز دارند.

برای مردم قابل قبول نیست که یک فرد ویلچری درس بخواند، ازدواج کند و شغل داشته باشد

میرجلالی درخصوص نحوه تعامل صحیح با افراد دارای معلولیت گفت: در گذشته که دانشجو بودم و دانشگاه آزاد می‌رفتم، مردم اصلا قبول نمی‌کردند و برایشان قابل قبول نبود که یک فرد ویلچری درس بخواند، ازدواج کند، شغل داشته باشد و... ولی الان وضعیت بهتر شده، اما هنوز آنقدر دلچسب نیست و به آن درجه از فرهنگسازی نرسیدیم که همه آگاهی داشته باشند که یک فرد معلول نیاز به کمک‌های بی‌جا و ترحم بی‌جا ندارد. خداوند به او قدرتی داده است تا بتواند نیازهای خود را رفع کند و اگر نیاز به کمک داشته باشد قطعا به شما می‌گوید. من گاهی از ناحیه مردم رفتارهای خیلی بدی را تجربه کرده‌ام. چند هفته پیش در ایستگاه اتوبوس بودم که یک آقایی کنارم آمد و به شانه من زد و ۲۰۰۰ تومانی که در دست داشت را می‌خواست به من بدهد، بعد من به او گفتم که من از شما پول خواستم؟ من از شما  کمک خواستم؟ این خیلی رفتار بدی است که کرامت انسانی یک فرد را زیر سوال می‌برند.

با ما عادی برخورد کنید

وی افزود: من از عموم مردم خواهش می‌کنم که اگر فرد معلولی را در سطح شهر دیدید که راه می‌رود، با دیگران تعامل دارد و زندگی می‌کند، شما نیز فکر کنید او یک فرد عادی است و همانطور که با یک فرد معمولی و عادی برخورد می‌کنید، با او نیز به همان صورت ارتباط برقرار کنید و رفتار کنید. صرفا ویلچر را نبینید، واکر و عصا را نبینید، بیماری و معلولیت فرد را نبینید. آن فرد علیرغم داشتن معلولیت، شعور و شخصیت دارد و انسان فهیمی است. ما معلولین توانایی‌هایی داریم که به جرأت می‌توانم بگویم ممکن است یک فرد سالم و عادی نداشته باشد. من ۱۸ سال است که ازدواج کرده‌ام، تحصیل کرده‌ام، شاغل هستم و درسطح جامعه رفت و آمد دارم درست نیست که ما را دست کم بگیرند و با ما برخورد بدی داشته باشند فقط به این علت که روی ویلچر نشسته‌ایم.

 میرجلالی با بیان اینکه نمی‌توان فقط شعار داد که بایستی شرایط حضور افراد دارای معلولیت را در جامعه مهیا کنیم، اما در سطح شهر حتی پیاده رو پر از مانع باشد، گفت: لطفا بستر حضور افراد دارای معلولیت در جامعه را آماده کنید. اگر قرار است من بیایم در جامعه ولی بروم بانک یا دانشگاه یا اداره خاصی و همان ورودی آن پله باشد و کسی نباشد که ما را راهنمایی کند این رفتار با آن شعارتان متناقض است.

معلولین بجای سربار بودن می‌توانند مولد باشند

محمد ایمانی راد، کارشناس حقوق، دفتریار دفتر اسناد رسمی و مدیرعامل جامعه معلولین خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: افراد دارای معلولیت می‌توانند در جامعه موثر باشند و اگر زمینه حضور آنها از ناحیه مردم و مسئولین مهیا شود نه تنها سرباری برای جامعه نیستند و نیازی به بودجه اضافی ندارند، بلکه اگر جامعه توانمندی‌های آنها را بشناسد و شرایط حضور آنها در جامعه را مهیا سازد، می‌توانند بسیار مولد نیز باشند.

وی با بیان اینکه افراد دارای معلولیت نیز مانند مردم عادی حق استفاده از فضا عمومی را دارند، گفت: نبایستی به واسطه اینکه فردی نابینا، ناشنوا یا معلول جسمی-حرکتی است و با ویلچر تردد می‌کند از امکانات موجود در فضای عمومی محروم شود. بنده نیز به عنوان کارشناس حقوقی که در دفتر اسناد رسمی استخدام شده‌ام ناچار به استفاده از فضای عمومی در طی روز هستم و وقتی این فضاها برای افراد دارای معلولیت دسترس‌پذیر نباشند، تبعات بسیاری زیادی خواهد داشت. ممکن است افراد کلا از حضور در فضای عمومی منصرف شوند زیرا زحمت و سختی زیادی را تجربه می‌کنند یا فرد از داشتن شغل دلخواه محروم ‌شود.

از دست دادن شغل بخاطر نبود آسانسور

ایمانی‌راد افزود: من خودم شغلی داشتم که بسیار موردپسند و علاقه‌ام بود و کارفرما نیز نیازمند مهارت‌های من بود، اما متاسفانه بخاطر اینکه محل کارم واقع در طبقه دوم بود و آسانسور و بالابر نداشت باوجود عدم تمایل بعد از یک ماه از آن کار انصراف دادم درحالی که در محیط کاری نیز نیازمند کار من بودند ولی من نمی‌توانستم هرروز ریسک بالا رفتن از ۴۰ پله را بپذیریم؛ زیرا این اتفاق فرسایشی و زمان‌بر می‌شد، من هرروز بایستی نیم ساعت نزدیک در ورودی مرکز صبر می‌کردم تا کسی کمکم کند. درنهایت ناچار شدم با وجود اینکه شغل خوبی بود و مورد دلخواه من و کارفرما بود، اما به دلیل مشکلات فیزیکی از این کار انصراف دادم .

 مدیرعامل جامعه معلولین ایران خراسان رضوی ضمن بیان اینکه مردم اطلاعات درستی درمورد نحوه تعامل صحیح با افراد دارای معلولیت ندارند، گفت: ازآنجایی که آموزش و اطلاع رسانی در خصوص نحوه تعامل با افراد دارای معلولیت انجام نشده، درنهایت مردم نیز مطلع نیستند که چطور بایستی رفتار کنند و به حقوق این فرد احترام بگذارند. در خیلی از موارد مردم رفتار خوبی با افراد دارای معلولیت ندارند و متاسفانه مقصر نیز نیستند؛ زیرا آموزشی در این زمینه ندیده‌اند و اطلاعاتی ندارند که مثلا نحوه تعامل با یک فرد ناشنوا یا نابینا باید به چه صورتی باشد.

وی افزود: مردم خیلی از مواقع تصور درستی از اینکه یک فرد دارای معلولیت با چه محدودیت‌هایی در زندگی خود مواجه است، ندارند. بعضی مواقع آنچه برای ما مانع است برای افراد سالم مانع نیست. زمانی که با ویلچر حرکت می‌کنیم یک پله ۲۰ سانتی متری برای ما دیوار است و قابل عبور نیست. اختلاف سطح بیشتر از دو و نیم سانتی‌متر برای معلولین حکم پله و مانع را دارد. فرقی برای فرد دارای معلولیت ندارد که شما پله بگذارید یا دیوار بکشید درهرحال برای او غیرقابل عبور می‌شود و دسترس‌پذیری را مشکل می‌سازد.

ایمانی‌راد خاطرنشان کرد: من به تازگی جلسه‌ای دعوت بودم و اتفاقی که در آن جلسه افتاد برایم دردناک و تعجب برانگیز بود. در این جلسه قشر نخبه و پزشکان حضور داشتند و درمورد موضوع مناسب‌سازی محیط کار برای افراد دارای معلولیت صحبت کردیم و درنهایت این افراد اظهار داشتند که تمایلی به انجام این کار ندارند. من خیلی ناراحت شدم از اینکه بایستی حتی افراد نخبه جامعه را توجیه کنیم که این تبعیض است. اینکه دفتر کار خود را به صورتی طراحی کنید که قابل استفاده برای افراد دارای معلولیت نباشد و حتی دم درب ذکر کنید که ما از ارائه خدمات به این افراد  معذوریم، این تبعیض و ظلم بزرگی است.