شناسایی و ساماندهی کودکان کار و خیابانی

شناسایی و ساماندهی کودکان کار و خیابانی:

۱- ساماندهی کودکان کار و خیابانی (شبانه روزی)

سازمان بهزیستی براساس ماده واحده لایحه قانونی مصوب ۱۳۵۹ در راستای تحقق مفاد اصول ۲۱ و ۲۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از جمله  حمایت از خانواده‌های بی‌سرپرست و نیازمند وارائه خدمات مختلف به کودکان، تدارک امکانات پیشگیری و توان‌بخشی حرفه‌ای و اجتماعی به توانخواهان  جسمی و روانی، تجدید تربیت منحرفین‌اجتماعی و حمایت و نگهداری از کودکان و اطفال بی‌سرپرست و معلولین غیرقابل توانبخشی و سالمندان نیازمند و آموزش نیروی انسانی، تأمین موجبات تشویق، جلب مشارکت و فعالیت گروه‌های داوطلب و مؤسسات غیر دولتی، تشکیل‌ شده است .لذا به عنوان سازمان متولی سلامت اجتماعی  عهده دار  سیاست گذاری و برنامه ریزی جهت تحقق اهداف متعالی نظام مقدس جمهوری اسلامی در زمینه ایجاد جامعه سالم با رویکرد کنترل و کاهش  آسیبهای اجتماعی و ارتقای کیفیت زندگی احاد جامعه می باشد، در همین راستا  موضوع کودکان کار و خیابانی به عنوان پنج آسیب اولویت دار در کشور ناشی از شرایط نامناسب اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی از جمله فقر، بیکاری، مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک، بروز حوادث طبیعی و انسان ساخت، شکل گیری سکونت گاههای غیررسمی، هم چنین ورود اتباع خارجی بویژه به شکل غیرمجاز، همواره یکی از مهمترین دغدغه ­های مهم سازمان بهزیستی  جهت ساماندهی و توانمند سازی آنها بوده و می باشد زیرا که اعتقاد داریم حضور کودک در خیابان  بعنوان مصداق عینی و بارز کودک آزاری ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن آﺳﯿﺐ ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ، ﺑﻠﮑﻪﺳﻼﻣﺖﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻧﯿز ﺑﻪ مخاطره انداخته و آثار زیان بار آن، تنها به دوران کودکی منحصر نمی شود، بلکه تا بزرگسالی نیز ادامه یافته  و جامعه را از وجود انسان های کارآمد و شایسته محروم می کند. علاوه بر آن بواسطه حضور کودکان در خیابان، شدیداً فرایند طبیعی رشد جسمی، ذهنی، عاطفی، اجتماعی شان، همچنین تکامل شخصیّت و جریان اجتماعی شدن بهنجار آنان در معرض خطر جدی قرار می گیرد  از این رو این گروه از کودکان  نیازمند توجّه ویژه می باشند.

براساس آنچه گفته شد جهت صیانت و حمایت از حقوق کودکان  و متناسب با شرایط اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی حاکم بر جامعه و نیز شرایط بروز آسیبهای اجتماعی، سازمان بهزیستی از سال ۱۳۷۸ اقدام به راه اندازی مراکز ساماندهی کودکان خیابانی بصورت دولتی جهت نگهداری و فراهم نمودن شرایط توانمند سازی کودکان و خانواده های آنان نموده است و در حال حاضر تعداد ۳۱ مرکز دولتی در کل کشور فعال می باشد.   لیکن براساس نتایج تحلیل حاصله حدود ۹۰ درصد از کودکان خیابانی ایرانی صاحب خانواده بوده و عموما بعد از پایان کار روزانه نزد والدین بر می گردند از این رو جهت واکنش مناسب و  بهینه به نیازها،   مراکز روزانه حمایتی –آموزشی کودک و خانواده  با همکاری تشکلهای غیر دولتی با محوریت کاهش آسیبهای اجتماعی جهت فراهم نمودن شرایط بازگشت تدریجی کودکان به خانواده از سال ۱۳۹۲ تاسیس شدندو هم اکنون نیز ۶۳ مرکز از این نوع در کشور وجود دارد.

اهداف فعالیت:

هدف کلی : کنترل و کاهش حضور کودکان برای زندگی و کار در خیابان  و کنترل و کاهش آسیبهای اجتماعی ناشی از کار و زندگی کودکان در خیابان

اهداف اختصاصی:

· کاهش آسیب های اجتماعی وارد بر کودکان خیابانی.

· ارتقاء کیفیت زندگی کودکان خیابانی وکار و خانواده های آنان.

۲- مراکز حمایتی- آموزشی کودک و خانواده (روزانه)

با توجه به تغییر رویکرد حمایت از کودکان خیابانی از شیوه نگهداری شبانه روزی به ارائه خدمات مختلف روزانه  برای توانمندسازی کودکان و خانواده ایشان، در سال ۱۳۹۱ طرح "ایجاد مراکز حمایتی- آموزشی کودک و خانواده" ارائه گردید. به منظور ارزیابی و پایش فرایند اجرایی فعالیت این مراکز و رفع کاستی هاو نواقص احتمالی، در سال پایه ی اجرای این فعالیت (سال ۱۳۹۲) استانهای تهران، البرز، خوزستان، چهارمحال و بختیاری و همدان اجرای آن را به صورت آزمایشی آغاز نمودند و پس از رفع چالش ها و اصلاح موارد در حال حاضر ۶۳ مرکز دراین زمینه در ۳۱ استان فعال می باشند.

جامعه هدف: کودکان خیابانی و خانواده های آنها

اهداف فعالیت:

هدف کلی : کنترل و کاهش آسیبهای اجتماعی ناشی از حضور وکارکودکان در خیابان بر کودک، خانواده و جامعه.

اهداف اختصاصی:

۱- ارتقاء سلامت فردی، اجتماعی و روانی، کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی کودکان خیابانی

۲- توانمند سازی کودکان خیابانی و خانواده های آنان(افزایش توانایی های تحصیلی وحرفه ای کودک، افزایش توانایی های شغلی، مالی وبازتوانی)

۳- ارتقای کیفیت خدمات ارائه شده با استفاده از رویکردهای نوین، خانواده محور، پیشگیرانه و مشارکت طلب

۴- پیشگیری وکاهش مخاطرات ناشی از حضور وکار کودک در خیابان بر کودک

۵- پیشگیری وکاهش مخاطرات ناشی از حضور و کار کودک در خیابان بر خانواده

۶- پیشگیری وکاهش مخاطرات ناشی از حضور و کار کودک در خیابان بر جامعه

۷- حمایت از حقوق کودکان خیابانی وحفظ منافع عالیه کودکان

۸- کاهش تصدی گری دولت و افزایش مشارکت هدفمند مردم در رسیدگی به امور کودکان خیابانی

۹- هماهنگ سازی خدمات ارائه شده با نیازها و شرایط خدمت گیرندگان (تسهیل امکان دریافت خدمات تخصصی توسط کودک و خانواده بدون نیاز به اقامت شبانه روزی کودک در مرکز)

۱۰- استفاده از ظرفیت های موجود در بخش غیردولتی و افزایش امکان مشارکت و فراهم نمودن بسته های خدمت متناسب با توان آنها

۱۱- توسعه  مراکز موجود به منظور افزایش امکان دسترسی و بهره مندی کودکان خیابانی از خدمات و حمایتها

۱۲- بهبود وضعیت سامان یابی کودکان کار به ویژه کودکان فاقد امکان ساماندهی خانوادگی