گزارشی از سرای سالمندان کلیمیان؛ خانه‌ای که بوی زندگی می‌دهد

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل؛ بنایی قدیمی اما پرخاطره که سال‌هاست خانه و مأمن سالمندانی از ادیان گوناگون ایران شده است. اینجا «سرای سالمندان یهودیان» است اما در اینجا نه مرز دین است و نه مرز قوم، بلکه تنها پیوندی از انسانیت موج می‌زند.

این مرکز که به همت انجمن کلیمیان ایران اداره می‌شود، روزگاری در زمینی یک‌هکتاری با بناهای متعدد شکل گرفت اما در گذر زمان بخش‌هایی از آن تصرف شدند و اکنون تنها بخش آسایشگاه باقی مانده است جایی که از دهه ۷۰ تاکنون مأمن سالمندان شده است.

 در اینجا نه‌تنها سالمندان کلیمی، بلکه سالمندانی از ادیان گوناگون همچون مسلمانان و مسیحیان در کنار هم زندگی می‌کنند؛ ظرفیت مرکز ۸۰ نفر است و اکنون ۶۰ نفر در آن سکونت دارند. 

برخی از آنان مجهول‌الهویه‌اند که دادگاه سرنوشتشان را به این خانه سپرده، بعضی دیگر رایگان نگهداری می‌شوند و گروهی با حمایت یارانه‌ای بهزیستی روزگار می‌گذرانند.

مدیر مرکز، فرزاد طوبیان، می‌گوید: بیش از نیمی از ساکنان اینجا مسلمان هستند. اینجا را یک خانواده بزرگ تصور کنید که همه در کنار هم زندگی می‌کنیم.

محوطه‌ای سرسبز و باصفا که بیشتر به یک باغ بزرگ می‌ماند تا آسایشگاه؛ درختان کهن، بوته‌های گل، درختان میوه و حتی حیواناتی مثل خرگوش و خروس، فضای اینجا را به یک پارک زنده بدل کرده است.

 سالمندان روی نیمکت‌ها نشسته‌اند و در سایه درختان حرف می‌زنند.

وقتی رییس سازمان بهزیستی به سرای سالمندان یهودیان وارد شد، اعضای هیئت‌مدیره و همایون سامه یح نماینده انجمن کلیمیان و نماینده این اقلیت در مجلس شورای اسلامی به استقبال آمدند. 

نخستین جایی که حسینی از آن بازدید داشت سالن بزرگی بود که سالمندان با لباس‌های فرم دور میز نشسته بودند. نگاهشان پر از کنجکاوی بود.

یکی از زنان که بر روی ویلچر نشسته بود؛ حسینی از او پرسید: « از اینجا راضی هستی؟» و او پاسخ مثبت داد. 

در گوشه‌ای دیگر، پیرمردی دست لرزانش را به سوی حسینی دراز کرد، دست او را فشرد و با لبخندی کودکانه طلب یک نخ سیگار کرد.

در اتاق کاردرمانی، تعدادی از سالمندان مشغول تمرین بودند. آقای جندقیان مربی کاردرمانی، می‌گوید: بر اساس مشکلات جسمی و ذهنی، کار توانبخشی انجام می‌دهیم تا از آلزایمر، پوکی استخوان یا ضعف عضلات پیشگیری کنیم.

در همین اتاق، گل‌آفرین، بانویی سالمند و خوشرو دست‌هایش را با شوق به سویم دراز کرد و از زندگی‌اش گفت، از پنج فرزندی که دارد؛ چهار پسر و یک دختر که همگی ازدواج کرده‌اند و هر کدام مشغول زندگی خود شده‌اند.

 تعریف می‌کرد که روزی با ویلچر به این مرکز آورده شد در حالی که حتی توان برداشتن یک قدم را هم نداشت. اما امروز به لطف جلسات کاردرمانی و تمرین‌های پیوسته دوباره می‌تواند راه برود، آهسته و آرام.

 روی دیوارها نقاشی‌ها و کاردستی‌هایشان قاب شده بود. نشانه‌ای از این‌که حتی در پیری هم خلاقیت و زندگی جریان دارد. 

مددکار مجموعه می‌گوید: برای سالمندان جشن‌های مختلفی می‌گیریم از اعیاد گرفته تا روز سالمند. حتی گروه‌های تئاتر و موسیقی به صورت رایگان می‌آیند و برنامه اجرا می‌کنند. جشن‌های مذهبی یهودیان هم در اینجا فراموش نمی‌شود.

هر دو ماه یک‌بار گروهی می‌آید و برای سالمندان تئاتر اجرا می‌کند که بسیار مورد استقبال سالمندان است‌.

رییس سازمان بهزیستی حتی از آشپزخانه مرکز هم بازدیدی داشت و درباره غذاهایی پرسید که به سالمندان داده می‌شود. البته منو متنوع بود از کباب تا فلافل و سالاد ماکارونی.

سامه‌یح نجف‌آبادی نمانده کلمیان در مجلس شورای اسلامی در این دیدار به رییس سازمان بهزیستی گفت: اینجا هیچ سودی ندارد، فقط خدمت است. در جنگ هم پرسنل همه ماندند و سالمندان را تنها نگذاشتند.

نصیری، مدیرکل بهزیستی استان تهران نیز افزود: این مرکز از معدود جاهایی است که هر ساعت از شبانه‌روز سالمند مجهول را پذیرش می‌کند. برای بازسازی هم یکی از خیران کمک خواهد کرد.

امکانات مرکز ساده است اما سرشار از همدلی. پزشکان و پرستاران با عشق کار می‌کنند. دکتر نول، پزشکی که ۵۰ سال است به صورت رایگان در اینجا خدمت می‌کند به رییس سازمان بهزیستی گفت: بهترین پاداشم دعای همین سالمندان است. خیلی‌ها روی ویلچر آمده‌اند و دوباره توانسته‌اند روی پا بایستند.

طوبیان مدیر مجموعه در این دیدار به رییس سازمان بهزیستی از برخی مشکلات پیش رو هم گفت از بنای قدیمی و فرسوده گرفته تا ماشین لباسشویی‌های پوسیده‌ای که هنوز با زحمت کار می‌کنند. اما خیران همواره کنار این مرکز بوده‌اند؛ از قربانی کردن گوسفند تا تهیه برنج و مرغ برای سفره سالمندان.

حسینی رییس سازمان بهزیستی نیز در این بازدید در جمع مدیران مجموعه گفت: سرای سالمندان یهودیان فضای بی‌نظیری دارد چنین فضای سبزی را در دل تهران کمتر می‌توان یافت البته معتقدم به‌کار بردن عنوان مرکز نگهداری درست نیست. نگهداری تداعی‌کننده زندان است، در حالی‌که اینجا چیزی شبیه یک خانواده است، جایی که زندگی جریان دارد و مهر و محبت در رگ‌های آن جاری است، باید نامش را پایگاه سلامت اجتماعی سالمندان گذاشت.

حسینی گفت: مجوز «ویزیت در منزل» را به این مرکز اعطا خواهیم کرد تا اولین مرکز اقلیت‌های مذهبی با این مجوز باشد.

وی در ادامه سخنانش به گستره فعالیت‌های سازمان بهزیستی اشاره کرد و افزود: امروز بیش از سه هزار مرکز آموزشی، توانبخشی و کارگاهی زیر نظر سازمان فعال است. بخشی از آن‌ها به‌صورت روزانه و حدود هزار و دویست مرکز نیز به شکل شبانه‌روزی اداره می‌شوند. در میان این مراکز، ده مرکز را اقلیت‌های مذهبی مدیریت می‌کنند و ۳۰۴ مرکز هم ویژه نگهداری و مراقبت از سالمندان است.

رییس سازمان بهزیستی مطرح کرد: بعد از جنگ جهانی دوم، بیش از ۱۸ میلیون نفر به دلیل سیاست‌های قومی نابرابر جان خود را از دست دادند. اما جامعه ایران چنین مسیری را نپیمود؛ اینجا مردم همواره با اقلیت‌های مذهبی مهربان بوده‌اند و آنان را جزئی از خانواده بزرگ خود دانسته‌اند. نمونه روشن این همدلی را می‌توان همین‌جا دید جایی که سالمندان از ادیان مختلف در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و هیچ مرزی میانشان وجود ندارد، جز مهر و دوستی.

آخرین قاب این دیدار، عکسی یادگاری بود: حسینی کنار نیکو، سالمند سالخورده و مستندسازی که روزگاری پشت دوربین خاطرات را ثبت می‌کرد و امروز بر روی ویلچرش نشسته بود.